در سالروز رحلت حضرت ام‌البنین(س) به بررسی شخصیت مقاوم و ولایی این بانوی بزرگوار پرداخته‌ایم که با ایستادگی بی‌نظیر خود در مقابل سخت‌ترین آزمون‌ها، تجلی ایمان و وفاداری به اهل‌بیت(ع) شد. حضرت ام‌البنین(س)، مادر وفادار حضرت عباس(ع) با تربیت فرزندانی جانفشان برای اهل‌بیت(ع)، مقاومت را به‌عنوان یک وظیفه ایمانی و انسانی در تاریخ ثبت کرد.

در ادامه در گفت‌وگو با دکتر ریحانه حقانی، مدیر گروه پاسخ‌گویی به سؤالات اعتقادی حرم مطهر حضرت معصومه(س) و مدیر گروه علمی پژوهشی مطالعات زن و خانواده پژوهشکده امر به معروف و نهی از منکر تلاش کرده‌ایم ویژگی‌های شخصیتی و تربیتی این بانوی عظیم‌الشأن را که الگویی از استقامت و فداکاری است، در بعد معنوی و اجتماعی بررسی کنیم.

حضرت ام‌البنین(س) نماد ایستادگی، وفاداری و تفکر مقاومتی

دکتر حقانی در ابتدا در پاسخ به این پرسش که حضرت ام‌البنین(س) نماد ایستادگی و وفاداری به اهل‌بیت(ع) هستند؛ با توجه به سخنان اخیر رهبر معظم انقلاب که فرمودند مقاومت یک ایمان و تفکر است، چگونه می‌توانیم این ویژگی‌ها را در رفتار و شخصیت ایشان مشاهده کنیم، توضیح می‌دهد: حضرت ام‌البنین(س) یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های تاریخ اسلام و همسر امیرالمؤمنین علی(ع) و مادر حضرت عباس(ع) است. در شخصیت ایشان تجلی وفاداری، ایستادگی و ایمان به آرمان‌های اهل‌بیت(ع) مشاهده می‌شود. شخصیت ایشان از چند منظر قابل بررسی است که در هر بخش می‌توان تجلی تفکر و ایمان به مقاومت را یافت. حضرت ام‌البنین(س) با آگاهی کامل از جایگاه اهل‌بیت(ع) به عنوان همسر امیرالمؤمنین(ع) وارد خانواده‌ای شد که همواره در معرض سخت‌ترین آزمون‌های الهی بودند. او در برابر مشکلات و سختی‌ها همواره جایگاه خود را به عنوان حامی وفادار ولایت حفظ کرده و فرزندانش را در راه دفاع از این آرمان بزرگ تربیت کرد. این نشان از ایستادگی در برابر سختی‌ها و وفاداری به ولایت دارد. رهبر معظم انقلاب تأکید دارند مقاومت تنها یک رفتار نیست، بلکه تفکری است که از ایمان، هدف و ارزش‌های والا سرچشمه می‌گیرد. این تفکر در شخصیت حضرت ام‌البنین(س) به وضوح نمایان است. او با آگاهی و پذیرش مسئولیت، فرزندان خود را برای حمایت از حق و عدالت تربیت کرد و در نهایت آنان را برای یاری امام حسین(ع) به میدان فرستاد.

ایشان به ویژگی‌های دیگر این بانوی برجسته اشاره کرده و می‌گوید: از ویژگی‌های بارز حضرت ام‌البنین(س) نقش تربیتی او است. تربیت حضرت عباس(ع) و دیگر فرزندانش نشان‌دهنده بصیرت و فهم عمیق ایشان از وظایف مادری است. حضرت عباس(ع) در مکتب ام‌البنین(س) پرورش یافت و به نماد وفاداری و ایستادگی در کربلا تبدیل شد. جانفشانی فرزندان ام‌البنین(س) در راه امام حسین(ع) گواهی بر نهادینه شدن مفهوم مقاومت در تربیت و رفتار این بانوی بزرگوار است. نکته مهم دیگر اینکه پس از واقعه کربلا، حضرت ام‌البنین(س) با صبری کم‌نظیر و ایمانی محکم، پیام‌رسان مظلومیت اهل‌بیت(ع) شد. در حالی که بسیاری از مادران در سوگ فرزندانشان دچار شکست روحی می‌شدند، ایشان با پذیرش مشیت الهی و ابراز وفاداری به اهل‌بیت(ع) نشان داد مقاومت حقیقی در قلبی است که به پروردگار اعتماد دارد. به جای اینکه تمام توان خود را در سوگواری صرف کند، همت خود را برای زنده نگه داشتن پیام کربلا گذاشت. این نشان‌دهنده تسلیم و رضایت ایشان در برابر مشیت الهی است. حضرت ام‌البنین(س) نه تنها در زمان خود، بلکه برای تمام تاریخ نمونه عالی و الگوی مقاومت و فداکاری است. در شرایط کنونی که رهبر معظم انقلاب بر مفهوم مقاومت به عنوان یک تفکر تأکید دارند، زنان مسلمان می‌توانند از این بانوی گرانقدر الهام بگیرند و در نقش‌های خانوادگی، اجتماعی و فرهنگی الگویی از صبر و بصیرت ارائه دهند. حضرت ام‌البنین(س) نشان می‌دهد ایستادگی به منظور حفظ هویت دینی و انقلابی یک ضرورت است.

ام‌البنین(س)، الگوی پایداری در برابر تهدیدات

در فرمایشات رهبر معظم انقلاب آمده است مقاومت به یک تصمیم قلبی و ایمانی نیاز دارد. با توجه به نقش حضرت ام‌البنین(س) در تربیت فرزندانش، چگونه می‌توان ایشان را به عنوان الگویی برای مقاومت و پایداری در برابر تهدیدات دشمن معرفی کرد؟

این استاد حوزه و دانشگاه پاسخ می‌دهد: حضرت ام‌البنین(س) نمونه‌ای از تصمیم قلبی و ایمانی است که در عمل تجلی پیدا کرده است. او با پذیرش مسئولیت مادری و تربیت فرزندان جانفشان و وفادار، تصمیمی عمیقاً ایمانی و قلبی گرفت که او را به نماد مقاومت تبدیل کرد. وقتی حضرت ام‌البنین(س) به خانه امیرالمؤمنین(ع) وارد شد، جایگاه خود را به عنوان مادر و تربیت‌کننده نسل آینده شناخت و آن را به عنوان یک وظیفه الهی پذیرفت. او با ایمان و آگاهی تصمیم گرفت فرزندانی پرورش دهد که حافظان دین و مدافعان ولایت باشند. پس از واقعه کربلا نیز حضرت ام‌البنین(س) وفاداری به ولایت را در عمل نشان داد. او با ایمانی راسخ و تصمیمی قلبی برای مقابله با تهدیدات دشمن، نسل جدیدی از وفاداران تربیت کرد. این تصمیمات و اقدامات او نه تنها در آن زمان، بلکه برای زمان‌های آینده نیز الگو و راه‌گشا بوده است.

دکتر حقانی در ادامه با اشاره به نحوه مواجهه حضرت ام‌البنین(س) با تهدیدات دشمنان، درس‌هایی که برای ما دارد را این‌گونه بیان می‌کند: حضرت ام‌البنین(س) در دوران پرتنش و چالش‌های سیاسی، اجتماعی و مذهبی عصر خود، هیچ‌گاه ایمان و وفاداری‌اش به اهل‌بیت(ع) متزلزل نشد. او در مقابل تهدیدات دشمنان اهل‌بیت(ع) با بصیرت و آگاهی از جایگاه ولایت دفاع کرد. این ویژگی او می‌تواند درسی مهم برای امروز باشد. در دنیای امروز که با چالش‌های فرهنگی و اجتماعی مواجه هستیم، آگاهی و بصیرت دینی از ابزارهای اصلی مقابله با تهدیدات به شمار می‌روند. حضرت ام‌البنین(س) با وفاداری به ولایت و صبر و استقامت در برابر مصائب، نقش مهمی در تقویت ایمان جامعه ایفا کرد. نکته مهم دیگر در شخصیت حضرت ام‌البنین(س) نقش فعال او در انتقال پیام اهل‌بیت(ع) و مقابله با تحریف‌هاست. او نشان داد در برابر هجمه‌های تبلیغاتی و رسانه‌ای دشمن، باید پیام حق را با ابزارهای مؤثر فرهنگی و اجتماعی منتقل کرد.

مقاومت نرم در سیره حضرت ام‌البنین(س)

با توجه به فرمایشات رهبر معظم انقلاب که مقاومت را نه یک سخت‌افزار، بلکه یک تفکر و تصمیم قلبی می‌دانند، آیا می‌توان از حضرت ام‌البنین(س) به عنوان یک الگوی عملی برای «مقاومت نرم» یاد کرد؟ چگونه این مفهوم را در زندگی ایشان می‌بینید؟

مدیر گروه علمی پژوهشی مطالعات زن و خانواده پژوهشکده امر به معروف و نهی از منکر بیان می‌کند: رهبر معظم انقلاب، مقاومت را به عنوان تفکری قلبی و ایمانی معرفی می‌کنند. حضرت ام‌البنین(س) نیز مصداق بارزی از این مقاومت نرم است. او با تصمیم قلبی و ایمانی، در تربیت فرزندانی وفادار به ولایت و در حمایت از اهل‌بیت(ع)، مقاومت را در زندگی روزمره خود به نمایش گذاشت. مقاومت نرم در عمل ایشان به این معناست که برای مقابله با تهدیدات، از ابزارهای غیرمستقیم مانند ایمان، اخلاق و تربیت استفاده می‌کرد.

دکتر حقانی در پایان تصریح می‌کند: درس‌های حضرت ام‌البنین(س) برای نسل جوان بسیار ارزشمند است. مهم‌ترین درس از ایشان، شناخت حق از باطل و مقاومت در برابر تهدیدات فرهنگی و اجتماعی است. نسل جوان باید با تحلیل و آگاهی، در برابر چالش‌های فکری و فرهنگی، مسیر صحیح را تشخیص دهد و وفاداری به اصول و ارزش‌های الهی را در زندگی خود حفظ کند. همچنین، صبر و استقامت در برابر مشکلات و دشواری‌ها از ویژگی‌های ضروری برای هر انسان مقاوم است. حضرت ام‌البنین(س) الگویی از فداکاری، ایستادگی و وفاداری به اصول و ارزش‌های اسلامی است. او نشان داد حتی در سخت‌ترین شرایط باید در راه آرمان‌ها ایستاد و از اصول دینی و اخلاقی دفاع کرد. نسل جوان امروز باید از سیره ایشان درس بگیرد و در برابر جنگ نرم و تبلیغات دشمن مقاوم باشد.